RBI News : खात्यात पैसे नसले तरी UPI द्वारे पेमेंट होईल, ही आहे नवीन योजना

RBI News : बर्‍याच वेळा खात्यात पैसे नसतात आणि तरीही आपल्याला कोणालातरी खूप महत्वाचे पेमेंट करावे लागते, ज्यासाठी आपल्याला कोणाकडून कर्ज घ्यावे लागते, परंतु आतापासून असे होणार नाही. जाणून घेऊया काय आहे ही नवीन योजना.

आजकाल प्रत्येकजण फोन पे, गुगल पे, पेटीएम इत्यादी UPI ऐप्स वापरू लागला आहे. दैनंदिन पेमेंटही या ऐप्सद्वारे होऊ लागले आहे. दुधाची पिशवी खरेदी करायची असो किंवा बिस्किटांचे पॅकेट, पेमेंट फक्त UPI (Unified Payment Interface) द्वारे केले जाऊ लागले आहे. यामुळेच 2022 मध्ये UPI व्यवहारांची संख्या खूप वाढली. वास्तविक, लोकांना कोरोनापासून डिजिटल पेमेंट करण्याची सवय लागली आहे. आज, गुरुवारी (6 एप्रिल 2023), रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने UPI वापरकर्त्यांसाठी एक मोठी घोषणा केली आहे. तुमच्या खात्यात पैसे नसले तरी तुम्हाला क्रेडिट मिळेल आणि तुम्ही पेमेंट करू शकाल, असे आरबीआयने म्हटले आहे. जसे क्रेडिट कार्डने पैसे भरतात. म्हणजे आता तुमचा UPI क्रेडिट कार्डप्रमाणे काम करू लागेल.

रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर शक्तिकांत दास यांनी डिजिटल पेमेंटला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि युनिफाइड पेमेंट इंटरफेस (UPI) सारखे पर्याय अधिक आकर्षक बनवण्यासाठी ही मोठी घोषणा केली आहे. चलनविषयक धोरण समिती (MPC) च्या बैठकीनंतर गव्हर्नर म्हणाले की, आता वापरकर्त्यांना UPI वर क्रेडिट कार्ड सारखी सुविधाही मिळेल. पूर्व-मंजूर रक्कम बँकांकडून वापरकर्त्यांना दिली जाईल, जी खात्यात पैसे नसतानाही वापरली जाऊ शकते.

गव्हर्नर दास यांनी सांगितले की, देशात UPI च्या माध्यमातून होणारे व्यवहार वेगाने वाढत आहेत. ते लोकांमध्ये अधिक लोकप्रिय करण्यासाठी आणि वापरकर्त्यांना अधिक सुविधा देण्यासाठी अनेक निर्णय घेण्यात आले आहेत. Paytm, PhonePe किंवा Google Pay सारख्या ऐप्सद्वारे UPI पेमेंट करणाऱ्या वापरकर्त्यांना आता पूर्व-मंजूर क्रेडिट लाइन दिली जाईल. ही रक्कम बँका किंवा वित्तीय संस्था ठरवतील. वापरकर्ते त्यांच्या खात्यात पैसे नसतानाही ही रक्कम वापरू शकतील. गव्हर्नर म्हणाले की, आरबीआयच्या या उपक्रमामुळे नवनिर्मितीला आणखी प्रोत्साहन मिळेल.

क्रेडिट लाइन म्हणजे काय आणि ती कशी काम करेल

क्रेडिट लाइन ही कोणत्याही वापरकर्त्यांसाठी बँकेने निश्चित केलेली मर्यादा असेल, वापरकर्ता किती रक्कम खर्च करू शकेल. बँका आणि वित्तीय संस्था वापरकर्त्याचे उत्पन्न आणि कर्जाची परतफेड करण्याच्या क्षमतेचे मूल्यांकन करून ही क्रेडिट लाइन तयार करतील. एक प्रकारे UPI वर ओव्हरड्राफ्ट सारखी सुविधा देखील दिली जाईल. जिथे ग्राहक गरजेनुसार ही रक्कम वापरेल आणि नंतर ही रक्कम व्याजासह परत करेल. हे स्पष्ट आहे की या सुविधेच्या बदल्यात बँका तुमच्याकडून काही व्याज आकारतील. प्रत्येक ग्राहकाच्या जोखीम क्षमतेचे मूल्यांकन केल्यानंतरच बँका पूर्व-मंजूर क्रेडिट लाइन तयार करतील.

UPI सोबत क्रेडिट कार्ड लिंक करू शकणार

गव्हर्नर म्हणाले की, आज भारतात UPI द्वारे जास्तीत जास्त पेमेंट केले जात आहे. त्यामुळे किरकोळ व्यवहार करण्याची पद्धत पूर्णपणे बदलली आहे. बँकांनी देखील UPI च्या ताकदीचा फायदा घेऊन त्यांची स्वतःची उत्पादने आणि वैशिष्ट्ये विकसित केली आहेत. एमपीसीच्या बैठकीत क्रेडिट कार्डला UPI शी लिंक करण्याची परवानगीही देण्यात आली आहे. सध्या, वापरकर्ते रुपे क्रेडिट कार्ड UPI शी लिंक करू शकतील.

जर तुम्ही नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) च्या आकडेवारीवर नजर टाकली तर, एकूण 8.7 अब्ज व्यवहार UPI द्वारे केले गेले आणि त्यात वार्षिक आधारावर 60 टक्क्यांनी वाढ होत आहे . जर आपण गेल्या 12 महिन्यांच्या डेटावर नजर टाकली तर दररोज सरासरी 36 कोटी व्यवहार UPI द्वारे झाले आहेत. फेब्रुवारी 2022 मध्ये झालेल्या 24 कोटी व्यवहारांपेक्षा हा आकडा 50 टक्के अधिक आहे.